تعیین شاخص های مناسب برای ارزیابی تحمل به خشکی در ژنوتیپ های پنبه

به‌منظور شناسایی ژنوتیپ­های متحمل به تنش خشکی، آزمایشی در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال 1392 اجرا شد. دو آزمایش مجزا در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار و 14 ژنوتیپ پنبه به اجرا در آمد. ژنوتیپ­های پنبه شامل ارقام: ارمغان، اولتان، بختگان، ساحل، ساری اکرا، شیرپان 603، خرداد، دلتاپاین 25، مهر، ورامین و لاین­های: N-200، SB35، SP731، 84-39-T3 بودند. آبیاری در شرایط مطلوب و تنش به ترتیب پس از  100 و 200 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A اعمال شد. نتایج حاصل از بررسی و محاسبه شاخص­های مقاومت به خشکی نشان داد که شاخص­های تحمل به خشکی (STI)، میانگین حسابی بهره­وری (MP) و میانگین هندسی بهره­وری مناسب (GMP)، شاخص اصلاح شده STI برای شرایط بدون تنش (K1STI) و شاخص اصلاح شده STI برای شرایط تنش (K2STI) به­عنوان بهترین شاخص­ها در انتخاب ژنوتیپ­های پرمحصول و مقاوم به تنش شناساسایی شدند. مناسب­ترین ژنوتیپ­ها بر اساس شاخص­های فوق به ترتیب ژنوتیپ­های دلتاپاین 25، بختگان و SP731 بود. گروه بندی ژنوتیپ­ها با روش تجزیه خوشه­ای نشان داد که ژنوتیپ­های دلتاپاین 25، بختگان و SP731 پرمحصول­ و متحمل­ به تنش آبی بوده و ژنوتیپ­های SB35، N-200 و سای اکرا به‌عنوان حساس­ترین ارقام نسبت به تنش خشکی بودند. بای پلات چند متغیره ژنوتیپ­ها نتایج تجزیه خوشه­ای را تأیید کرد.